Historia średniowieczna-Rycerze-mieszczanie-chłopi

obowiązkowe

w sali

Wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne niezbędne do rozpoczęcia efektywnej realizacji zajęć; ukończone studia licencjackie. Umiejętność samodzielnego doboru literatury poszerzającej tematykę omawianą na zajęciach.

Wykład omawia życie średniowiecznego społeczeństwa w Europie Środkowej i Zachodniej w X – XV w. Najważniejszymi omawianymi dziedzinami są problemy gospodarcze, społeczne i kulturalne. Były one zróżnicowane przedmiotowo, geograficznie i chronologicznie.

Początki rozwarstwienia społecznego sięgają czasów plemiennych. Proces ten znany jest z wczesnych źródeł zachodnio-europejskich. W Polsce od połowy XIII w. formuje się ustrój monarchii stanowej. Grupy społeczne otrzymują odrębne przywileje: duchowieństwo, rycerze – szlachta, mieszczanie i chłopi. Grupy te mają odrębne prawa i obowiązki w państwie. Znaczenie rycerstwa rośnie podczas licznych wojen i podziałów dzielnicowych ( XIII – XIV w.). Sprzeczne interesy stanów warunkują konflikty polityczne i wewnętrzne, skarbowo-podatkowe. Opis życia codziennego, zwyczajów, stosowania prawa i obecność cudzoziemców pozwala uchwycić odrębności kulturowe między stanami. Stan duchowny, nosiciel własnej kultury duchowej i materialnej, należy badać oddzielnie. W związku z obowiązkami stanowymi (produkcja, kultura, walka) wykład będzie traktował o rolnictwie, rzemiośle, handlu, wojnie i kulturze. Wykład uzupełnią: teksty źródłowe, mapy, ikonografia i materiały archeologiczne.

Treść wykładów

1. Społeczeństwo państw VIII – X w.. Longobardowie, Frankowie, Morawianie.

2. Rycerstwo czasów krucjat: grupa społeczna, idee, wojskowość.

3. Rycerstwo polskie: rody, siedziby, prawa, obowiązki.

4. Rycerstwo – szlachta: przywileje polityczne, wywody szlachectwa, turnieje.

5. Wieśniacy XI – XIII w., zróżnicowanie, prawo polskie, prawo obce (niemieckie).

6. Chłop XIV – XV w., kmieć i osadnik; trójpolówka, opłaty w pieniądzu.

7. Targi, miasta na prawie polskim. Lokacje miast na prawie niemieckim.

8. Miasta XIV – XV w., zróżnicowanie mieszkańców: rzemiosło i handel. Gospodarcza, polityczna i kulturalna rola miast.

Literatura

• B. Zientara, Henryk Brodaty i jego czasy, Warszawa 1997.

• R. Barber, Rycerze i rycerskość, Warszawa 2003.

• H. Samsonowicz, Szkice o mieście średniowiecznym, Warszawa 2014.

• K. Tymieniecki, Historia chłopów polskich t. 2. Schyłek średniowiecza, Warszawa 1966.

• Kultura Polski średniowiecznej XIV – XV w., red. B. Geremek, Warszawa 1997

Student zna w pogłębionym stopniu teorię oraz metodologię badań nad społeczną historią średniowiecza, osiągnięcia i poglądy najważniejszych szkół badających społeczną historię średniowieczną w Polsce i Europie

Student potrafi rozpoznawać i syntetyzować różne punkty widzenia badaczy społecznej historii średniowiecza.

Zaliczenie na podstawie:

• Obecność na wykładach

• Zaliczenie ustne lub pisemne przy 3 lub więcej nieobecnościach

• Każdy student pisze referat (6 – 10 stron) z wybranej publikacji w zakresie tematyki wykładu

Nie są przewidziane.